هیپوگلیسمی و علل آن

هیپوگلیسمی وضعیتی است که در آن سطح قند خون (گلوکز) شما کمتر از حد طبیعی است. گلوکز منبع اصلی انرژی بدن شماست. هیپوگلیسمی اغلب با درمان دیابت مرتبط است. اما سایر داروها و شرایط مختلف که بسیار نادر هستند، می توانند باعث کاهش قند خون در افرادی شوند که دیابت ندارند. هیپوگلیسمی زمانی که سطح قند خون پایین است نیاز به درمان فوری دارد. برای بسیاری از افراد، قند خون ناشتا 70 میلی گرم در دسی لیتر (mg/dL) یا 3.9 میلی مول در لیتر (mmol/L) یا کمتر باید به عنوان هشداری برای هیپوگلیسمی عمل کند. اما اعداد شما ممکن است متفاوت باشد. در این مقاله هدف ما بررسی هیپوگلیسمی و علل آن می باشد.

درمان شامل بازگرداندن سریع قند خون به حالت طبیعی با غذاها یا نوشیدنی های پر قند یا با داروها است. درمان طولانی مدت نیاز به شناسایی و درمان علت هیپوگلیسمی دارد.

علائم هیپوگلیسمی

اگر سطح قند خون خیلی پایین بیاید، علائم و نشانه‌ها می‌تواند شامل موارد زیر باشد: ضربان قلب نامنظم یا سریع ، خستگی، پوست رنگ پریده ، لرزش، اضطراب، تعریق، گرسنگی،تحریک پذیری و گزگز یا بی حسی لب ها، زبان یا گونه.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

در موارد زیر فورا از پزشک کمک بگیرید. اگر علائم هیپوگلیسمی را دارید و دیابت ندارید، دیابت دارید و هیپوگلیسمی به درمان پاسخ نمی دهد، مانند نوشیدن آب میوه یا نوشابه های معمولی، خوردن آب نبات، یا مصرف قرص های گلوکز. برای کسی که دیابت دارد یا سابقه هیپوگلیسمی دارد یا علائم هیپوگلیسمی شدید دارد یا هوشیاری خود را از دست داده است، کمک اضطراری است.

هیپوگلیسمی و علل آن

زمانی اتفاق می افتد که سطح قند خون (گلوکز) شما خیلی پایین بیاید. دلایل متعددی وجود دارد که چرا ممکن است این اتفاق بیفتد. شایع ترین عارضه جانبی داروهای مورد استفاده برای درمان دیابت است. همانطور که هیپوگلیسمی بدتر می شود، علائم و نشانه ها می تواند شامل موارد زیر باشد: سردرگمی، رفتار غیرعادی یا هر دو، مانند ناتوانی در انجام وظایف روتین، اختلالات بینایی، مانند تاری دید، تشنج، از دست دادن هوشیاری و از دست دادن تنظیمات قند خون.

هنگامی که غذا می خورید، بدن شما کربوهیدرات های موجود در غذاها  مانند نان، برنج، ماکارونی، سبزیجات، میوه ها و محصولات لبنی را به مولکول های مختلف قند از جمله گلوکز تجزیه می کند. گلوکز، منبع اصلی انرژی برای بدن شما است. با کمک انسولین ، هورمونی که از لوزالمعده ترشح می شود، وارد سلول های بیشتر بافت های شما می شود.

انسولین گلوکز را قادر می سازد تا وارد سلول ها شود و سوخت مورد نیاز سلول های شما را تامین کند. گلوکز اضافی به شکل گلیکوژن در کبد و عضلات شما ذخیره می شود. اگر چندین ساعت غذا نخورده‌اید و سطح قند خونتان پایین می‌آید، هورمون دیگری از لوزالمعده به کبد شما سیگنال می‌دهد که گلیکوژن ذخیره شده را تجزیه کند و گلوکز را وارد جریان خون شما کند. این کار قند خون شما را تا زمانی که دوباره غذا بخورید در محدوده طبیعی نگه می دارد. بدن شما همچنین توانایی ساخت گلوکز را دارد. این فرآیند عمدتاً در کبد و در کلیه‌ها نیز رخ می‌دهد.

هیپوگلیسمی و علل احتمالی آن در افراد دیابتی

اگر دیابت دارید، ممکن است انسولین کافی تولید نکنید (دیابت نوع 1) یا ممکن است کمتر به آن پاسخ دهید (دیابت نوع 2). در نتیجه، گلوکز تمایل به تجمع در جریان خون دارد و می تواند به سطوح خطرناکی برسد. برای اصلاح این مشکل، ممکن است از انسولین یا داروهای دیگر برای کاهش سطح قند خون استفاده کنید. اما مصرف بیش از حد انسولین یا سایر داروهای دیابت ممکن است باعث کاهش بیش از حد قند خون شود و باعث هیپوگلیسمی شود. اگر بعد از مصرف داروهای دیابت کمتر از حد معمول غذا بخورید یا اگر بیش از حد معمول ورزش کنید، هیپوگلیسمی ممکن است رخ دهد.

هیپوگلیسمی و علل احتمالی آن در افراد بدون دیابت

هیپوگلیسمی در افراد بدون دیابت بسیار کمتر شایع است. علل می تواند شامل موارد زیر باشد: مصرف تصادفی داروها، مصرف داروهای دیابت خوراکی دیگران یکی از دلایل احتمالی هیپوگلیسمی است. سایر داروها می توانند باعث هیپوگلیسمی شوند، به ویژه در کودکان یا افراد مبتلا به نارسایی کلیه. یک نمونه کینین (Qualaquin) است که برای درمان مالاریا استفاده می شود.

مصرف بیش از حد الکل، نوشیدن زیاد بدون غذا خوردن می تواند مانع از ترشح گلوکز ذخیره شده کبد در جریان خون شود و باعث هیپوگلیسمی شود. برخی از بیماری های بحرانی، بیماری های شدید کبدی مانند هپاتیت شدید یا سیروز می تواند باعث هیپوگلیسمی شود. اختلالات کلیوی که می تواند بدن شما را از دفع مناسب داروها باز دارد، می تواند به دلیل تجمع آن داروها بر سطح گلوکز تأثیر بگذارد.

گرسنگی طولانی‌مدت، همانطور که در بی‌اشتهایی عصبی رخ می‌دهد، می‌تواند منجر به مقدار بسیار کمی از مواد مورد نیاز بدن برای تولید گلوکز شود. تولید بیش از حد انسولین،  یک تومور نادر پانکراس (انسولینوما) می تواند باعث تولید بیش از حد انسولین در شما شود و در نتیجه هیپوگلیسمی ایجاد شود. سایر تومورها نیز می توانند منجر به تولید بیش از حد مواد شبه انسولین شوند. بزرگ شدن سلول‌های پانکراس که انسولین تولید می‌کنند می‌تواند منجر به ترشح بیش از حد انسولین شود و باعث هیپوگلیسمی شود.

کمبودهای هورمونی، برخی از اختلالات غده فوق کلیوی و تومور هیپوفیز می تواند منجر به کمبود هورمون های کلیدی شود که تولید گلوکز را تنظیم می کنند. کودکان اگر هورمون رشد بسیار کمی داشته باشند ممکن است دچار هیپوگلیسمی شوند.

هیپوگلیسمی بعد از غذا

هیپوگلیسمی معمولاً زمانی رخ می دهد که شما غذا نخورید، اما نه همیشه. گاهی اوقات علائم هیپوگلیسمی بعد از وعده‌های غذایی خاص با قند بالا رخ می‌دهد، زیرا بدن شما بیش از نیاز شما انسولین تولید می‌کند. این نوع هیپوگلیسمی که هیپوگلیسمی واکنشی یا هیپوگلیسمی پس از غذا نامیده می شود، می تواند در افرادی که جراحی بای پس معده انجام داده اند رخ دهد. همچنین ممکن است در افرادی که این جراحی را انجام نداده اند نیز رخ دهد.

عوارض هیپوگلیسمی درمان نشده

تشنج، از دست دادن هوشیاری و مرگ. هیپوگلیسمی همچنین می تواند به موارد زیر کمک کند: سرگیجه و ضعف، سقوط، صدمات، تصادفات وسایل نقلیه موتوری و خطر زوال عقل، بیشتر در افراد مسن.

عدم آگاهی از هیپوگلیسمی

با گذشت زمان، دوره های مکرر هیپوگلیسمی می تواند منجر به عدم آگاهی از هیپوگلیسمی شود. بدن و مغز دیگر علائم و نشانه‌هایی را تولید نمی‌کنند که در مورد قند خون پایین هشدار می‌دهند، مانند لرزش یا ضربان قلب نامنظم. هنگامی که این اتفاق می افتد، خطر هیپوگلیسمی شدید و تهدید کننده زندگی افزایش می یابد. اگر دیابت دارید، دوره های مکرر هیپوگلیسمی و ناآگاهی از هیپوگلیسمی دارید، پزشک ممکن است درمان شما را اصلاح کند، سطح قند خون شما را بالا ببرد و آموزش آگاهی از قند خون را توصیه کند.

دیابت درمان نشده

اگر دیابت دارید، دوره های افت قند خون ناراحت کننده است و می تواند ترسناک باشد. ترس از هیپوگلیسمی می تواند باعث شود که انسولین کمتری مصرف کنید تا مطمئن شوید که سطح قند خون شما خیلی پایین نمی آید. این می تواند منجر به دیابت کنترل نشده شود. در مورد ترس خود با پزشک  صحبت کنید و دوز داروهای دیابت خود را بدون نظر پزشک تغییر ندهید.

اگر داروهای جدید مصرف می‌کنید، برنامه غذایی یا دارویی خود را تغییر می‌دهید، یا ورزش جدیدی اضافه می‌کنید، با پزشک خود در مورد اینکه چگونه این تغییرات ممکن است بر مدیریت دیابت و خطر کاهش قند خون شما تأثیر بگذارد، صحبت کنید. مانیتور مداوم گلوکز (CGM) یک گزینه خوب برای برخی از افراد است، به ویژه کسانی است که از هیپوگلیسمی بی اطلاع هستند.

دستگاه CGM

اگر سطح قند خون خیلی پایین بیاید، برخی از مدل های CGM با زنگ هشدار به شما هشدار می دهند. برخی از پمپ های انسولین اکنون با CGM ها ادغام شده اند و می توانند تحویل انسولین را زمانی که سطح قند خون خیلی سریع کاهش می یابد برای جلوگیری از هیپوگلیسمی متوقف کنند. مطمئن شوید که همیشه یک کربوهیدرات سریع الاثر مانند آبمیوه یا قرص گلوکز همراه خود داشته باشید تا بتوانید افت سطح قند خون را قبل از اینکه به طور خطرناکی پایین بیاید درمان کنید.

اگر دیابت ندارید خوردن وعده‌های غذایی کوچک مکرر در طول روز یک اقدام مفید برای توقف کاهش بیش از حد سطح قند خون است. با این حال، این رویکرد به عنوان یک استراتژی بلند مدت توصیه نمی شود. برای شناسایی و درمان علت هیپوگلیسمی با پزشک خود همکاری کنید.

مقاله ی پیشنهادی: درمان های خانگی دیابت نوع 2

منبع: https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/hypoglycemia/symptoms-causes/syc-20373685