زخم معده زخم هایی در پوشش داخلی معده یا روده کوچک است. آنها زمانی اتفاق میافتند که مخاط محافظ معده اثر خود را از دست بدهد. معده یک اسید قوی برای کمک به هضم غذا و محافظت در برابر میکروب ها تولید می کند. برای محافظت از بافت های بدن در برابر این اسید، معده لایه ضخیمی از مخاط ترشح می کند. اگر لایه مخاطی فرسوده شود و عملکرد موثر خود را متوقف کند، اسید می تواند به بافت معده آسیب برساند و باعث ایجاد زخم شود. امروزه با پیشرفت چشم گیر علم پزشکی درمان زخم معده آسان شده است. اما اگر درمان نشود می تواند مشکلات قابل توجهی ایجاد کند.
علائم زخم معده
علامت کلاسیک زخم معده سوء هاضمه است. سوء هاضمه باعث درد یا ناراحتی در ناحیه معده می شود. این علامت را می توان با سوزش سر دل اشتباه گرفت که می تواند همزمان رخ دهد. ریفلاکس اسید یا بیماری ریفلاکس معده ممکن است باعث سوزش سر دل شود. کمی بالاتر از معده رخ می دهد و افراد آن را در قسمت پایین قفسه سینه احساس می کنند. علائم زخم معده نسبت به سوزش سر دل مشخصتر است، اما علائم هنوز میتوانند مبهم باشند. علائم اصلی زخم معده شامل: درد ناحیه معده، احساس پری معده، نفخ و آروغزدن، عدم تحمل غذاهای چرب، سوزش سردل، حالت تهوع.
زخم همچنین تمایل به ایجاد درد سوزشی یا مبهم در مرکز شکم دارد. برخی از افراد ممکن است احساس گرسنگی را توصیف کنند. علائم دیگر عبارتند از: کاهش وزن غیر قابل توضیح، تهوع و استفراغ، نخوردن به دلیل درد، مشکلات در نوشیدن مایعات به اندازه معمول، مدفوع خونی یا سیاه و قیری رنگ، درد قفسه سینه و خستگی.
برخی از زخم های معده مورد توجه قرار نمی گیرند و هیچ گونه درد معمولی از نوع سوء هاضمه را نشان نمی دهند. این زخم ها کمتر شایع هستند و افراد پس از شروع خونریزی متوجه آنها می شوند . برخی از زخم ها می توانند باعث ایجاد سوراخ در دیواره معده شوند. متخصصان بهداشت به این سوراخ می گویند که یک وضعیت شدید است. علائم زخم معده اغلب با گذشت زمان تغییر می کنند و تشخیص آن دشوار است.
علل ایجاد زخم معده
عامل اصلی زخم معده و روده کوچک، باکتری هلیکوباکتر پیلوری و دسته ای از مسکن ها به نام داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) هستند. علل کمتر شایع زخم معده عبارتند از اسیدیته زیاد معده یا اسیدیته بیش از حد و سندرم زولینگر-الیسون. اسیدیته بیش از حد معده می تواند به دلایل مختلفی از جمله ژنتیک، مصرف سیگار، استرس و برخی غذاها رخ دهد.
سندرم زولینگر-الیسون یک بیماری نادر است که باعث تولید بیش از حد اسید معده می شود. NSAID ها و زخم معدهNSAID ها خطر زخم معده را به همراه دارند. مصرف بیش از حد آسپرین و ایبوپروفن ها از عوامل دارویی ایجاد زخم معده هستند. اگر داروها در دوزهای بالا یا به طور منظم برای مدت طولانی مصرف شوند، خطر ابتلا به زخم افزایش می یابد.
افراد در هر سنی ممکن است دچار زخم معده شوند، اما در کودکان بسیار کمتر دیده می شود. اگر والدین آنها سیگار بکشند، خطر در کودکان بیشتر است. اگر پزشک مشکوک باشد که زخم معده به دلیل باکتری هلیکوباکتر پیلوری است، ممکن است رویکرد “تست و درمان” را امتحان کند. این روش شامل یک آزمایش غیر تهاجمی، مانند آزمایش تنفس اوره یا آزمایش مدفوع برای عفونت هلیکوباکتر پیلوری است، و در صورت وجود باکتریها ریشهکنی میشود. هنگامی که پزشک مشخص می کند چه چیزی ممکن است باعث ایجاد زخم شود، سعی می کند علائم آن را با محافظت از اسید در حین بهبودی درمان کند.
درمان زخم معده
درمان زخم معده به علت به وجود آورنده ی آن بستگی دارد. همانطور که علل مختلفی برای ایجاد زخم معده وجود دارد درمان ها نیز مختلف است. اگر علت ایجاد زخم مصرف مسکن هایی باشد که پزشک تجویز کرده است. آن ها را تغییر می دهد. اما اگر علت ایجاد این زخم باکتری بوده باشد، تجویز پزشک به این شرح خواهد بود: آنتی بیوتیکهایی که از رشد و تکثیر هلیکوباکتر جلوگیری میکنند، مهارکنندههای پمپ پروتون که تولید اسید معده را مهار میکنند، آنتاگونیستهای گیرنده H2 که از تولید اسید مازاد جلوگیری میکنند، آنتی اسیدها یا آلژیناتها برای کاهش تولید اسید معده تجویز میشوند، داروهایی مانند بیسموت سابسالیسیلات که از پوشش معده محافظت میکنند.
علائم اغلب پس از درمان به سرعت فروکش می کنند. با این حال، پزشکان به درمان ادامه می دهند، به خصوص اگر زخم ناشی از عفونت هلیکوباکتر پیلوری باشد. همچنین اجتناب از مصرف الکل، تنباکو و مصرف هر گونه غذای محرک در طول درمان مهم است.
درمان زخم معده از طریق جراحی
اگر زخم بازگشت داشته باشد، بهبود نیابد یا خونریزی کند جراحی ممکن است گزینه بهتر باشد. جراحی می تواند شامل موارد زیر باشد: از بین بردن زخم، بستن عروق خونی خونریزی دهنده، دوختن بافت از محل دیگری روی زخم، بریدن عصب کنترل کننده تولید اسید معده. جراحی بای پس معده نوعی دیگر از جراحی معده است که برای لاغری موثر کاربرد دارد.
انواع زخم معده
یکی از انواع زخم معده همان زخم معده عادی است. دو نوع دیگر زخم مری و اثنی عشر هستند. زخم های مری در داخل مری یا لوله غذا ایجاد می شود.
اثنی عشر در بالاترین قسمت روده کوچک یا دوازدهه رخ می دهد. زخم ها ویژگی های مشابهی دارند، اما پزشکان آنها را با محل قرارگیری در بدن تشخیص می دهند.
برای درمان انواع زخمهای گوارشی، مانند زخم معده و همچنین زخم اثنی عشر استفاده از قرصهای کاهندهی اسید معده برای بسیاری از افراد مفید میباشد. این قرص ها شامل: فاموتدین، رانیتیدین، سایمیتدیدن، مهارکنندههای پمپ پروتون (PPIs) شامل پنتوپرازول، امپرازول و لانسوپرازول می شوند.
پزشک همچنین ممکن است آزمایش مدفوع یا آزمایش تنفس را برای بررسی اینکه آیا زخم معده ناشی از باکتری هلیکوباکتر پیلوری است یا خیر، تجویز کند. اگر علائم شدیدتری مانند خونریزی وجود داشته باشد، ممکن است پزشک به آزمایشات بیشتری نیاز داشته باشد. این ممکن است شامل آندوسکوپی یا آزمایش تنقیه باریم باشد. در طول آندوسکوپی، پزشک دوربینی را در انتهای یک لوله بلند، نازک و انعطافپذیر قرار میدهد تا به پوشش روده نگاه کند. آنها همچنین ممکن است بیوپسی را انجام دهند. آزمایش تنقیه باریم شامل استفاده از مایع غلیظی است که اجازه می دهد اشعه ایکس از روده گرفته شود.
چرا گاهی پس از مصرف داروها زخم معده درمان نمیشود؟
زخمهای گوارشی که با مصرف دارو بهبود نیابند را زخمهای مقاوم به درمان میگویند. دلایل زیادی وجود دارد که چرا زخم ممکن است به دارو پاسخ ندهد، ازجمله آنها میتوان به موارد زیر اشاره نمود: عدم مصرف داروها طبق دستورالعمل، مقاومت دارویی بعضی از انواع هلیکوباکتر پیلوری به آنتیبیوتیکها، استعمال مواد دخانی مثل سیگار و قلیان، استفاده زیاد از مسکنهای ضدالتهابی غیر کورتونی.
در موارد کمتر شایع، زخمهای مقاوم به درمان ممکن است نتیجه موارد زیر باشد: تولید بیشازحد اسید معده، عفونت معده که به دلیل باکتریهایی غیر از هلیکوباکتر پیلوری رخداده، سایر بیماریهایی که ممکن است باعث ایجاد زخم در معده و روده کوچک شوند، ماننند: بیماری کرون و سرطان معده.
مقاله پیشنهادی: جراحی کانتورینگ یا پیکر تراشی